Sietl ştatının federal məhkəmə hakimi ABŞ prezidentinin bu ölkədə doğulanlara avtomatik verilən vətəndaşlıq hüququnun ləğvi ilə bağlı fərmanını dayandırıb. Sözügedən sənədi prezident Tramp inauqurasiya günü, yanvarın 20-də imzalayıb. Tramp konstitusiya müddəasının yeni şərhini təklif edib. İndiyədək bu müddəa ABŞ ərazisində doğulan bütün uşaqların avtomatik olaraq bu ölkənin vətəndaşı olmasını nəzərdə tuturdu.

Avropa və Amerika mediasında Trampı tənqid edənlər bildirir ki, yeni qərar 1868-ci ildə qəbul olunmuş konstitusiya düzəlişinə ziddir. 100 ildən artıqdır ki, bu düzəliş Amerika məhkəmələri tərəfindən ABŞ-də doğulan uşaqların xeyrinə şərh edilir.

BBC xəbər verir ki, insan haqları qrupları və Demokratların üstünlük təşkil etdiyi bir neçə şəhər və ştatın hökumətləri federal məhkəmələrdə bir neçə iddia qaldırıb. Bunlardan ilkinə Vaşinqton ştatının Sietl şəhərində baxılıb və məhkəmə 25 dəqiqədən çox çəkməyib. Federal hakim Con Kofenur fevralın 19-da qüvvəyə minməli olan fərmanı müvəqqəti olaraq dayandırıb.

Administrasiyanın bu qərarı daha yüksək instansiyalarda mübahisələndirmək imkanı olacaq.

Bu həftə fərmana qarşı bir neçə başqa iddia da qaldırılıb.

Yanvarın 23-də oxşar iddia ilə bağlı hüquqşünasların konfransında Ədliyyə Nazirliyinin hüquqşünası Merilend ştatında federal hakimə bildirib ki, hələ ki heç bir federal qurum gələn ay fırmanın icrasına başlamağa hazırlaşmır.

"Üç gün əvvəl bu fərman verilib. Ona görə də agentliklərin onu həyata keçirmək üçün lazım olan siyasəti hazırlaması hələ çox tezdir", - vəkil Bred Rozenberq ABŞ dairə hakimi Debora Bordmana deyib.

Hakim iddiaçıların fərmanın müvəqqəti olaraq bloklanması ilə bağlı vəsatətləri üzrə iclası fevralın 5-nə təyin edib.

Artıq Rusiya ilə Ukrayna arasında hərbi münaqişənin sülh yolu ilə həlli istiqamətində işlərə başlanılıb. Bunu ABŞ prezidenti Donald Tramp yanvarın 23-də Davosda keçirilən Dünya İqtisadi Forumunda videobağlantı vasitəsilə çıxışı zamanı deyib.

Tramp bildirib ki, Rusiyaya Ukrayna ilə münaqişəni davam etdirməyə imkan verən amillərdən biri də neft qiymətlərinin çox yüksək olmasıdır. Tramp əsas neft istehsalçılarını, xüsusilə də Səudiyyə Ərəbistanı və digər OPEC ölkələrini döyüşlərə son qoymaq üçün hasilatı artırmağa və qiymətləri aşağı salmağa çağırıb: "Mən Səudiyyə Ərəbistanından və OPEC-dən neftin qiymətini aşağı salmağı xahiş edəcəyəm. O, aşağı salınmalıdır! Qiymət aşağı düşərsə, Rusiya ilə Ukrayna arasında müharibə dərhal başa çatacaq".

Neftin qiyməti hazırda 80 dollar civarındadır. Trampın çıxışı zamanı neftin qiyməti təxminən bir dollar ucuzlaşıb.

Tramp Çinin ABŞ-yə Rusiya-Ukrayna müharibəsini dayandırmağa kömək edəcəyinə ümidvar olduğunu bildirib. O, Pekin və Vaşinqton arasında münasibətlərin "çox yaxşı" olduğunu qeyd edib.

"Çinin Rusiyaya müharibəni dərhal dayandırmaqla bağlı təsir göstərməsi üçün kifayət qədər gücü var. Biz bunu Çinlə birlikdə edəcəyik", - Tramp bildirib.

Tramp Putinlə görüş istəyini bir daha dilə gətirib

ABŞ prezidenti Donald Tramp Rusiyanın Ukraynaya tammiqyaslı işğalına son qoymaq üçün Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə dərhal görüşmək istəyir.

Bu görüşün mümkün qədər tez baş tutmasının əhəmiyyətini vurğulayan Tramp "bildiyimə görə, Putin mənimlə görüşmək istəyir, mən dərhal görüşərdim" deyə yanvarın 23-də Ağ evdə jurnalistlərə bildirib. "Biz görüşmədikcə hər gün döyüş meydanında əsgərlər həlak olur", - o əlavə edib.

Tramp bir daha xatırladıb ki, Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski onunla müharibəyə son qoymaq üçün razılaşmaya hazır olduğunu deyib.

21 yanvar

Tramp Rusiyanı yeni sanksiyalara məruz qoya biləcəyini söyləyir

ABŞ prezidenti Donald Tramp Rusiya prezidenti Vladimir Putin Ukraynadakı müharibəni bitirmək üçün sülh danışıqlarını qəbul etməyəcəyi təqdirdə Rusiyaya əlavə sanksiyaların tətbiqi ehtimalından danışıb.

Yanvarın 21-də Ağ evdə jurnalistlər Trampdan əgər Putin danışıqlar masasına oturmasa, Vaşinqtonun Rusiyaya yeni sanksiyalar tətbiq edib-etməyəcəyini soruşublar. ABŞ prezidenti bu suala "elə görünür" cavabını verib.

Tramp Rusiyaya qarşı mümkün yeni sanksiyalarla bağlı təfərrüat verməyib. O, həmçinin yaxın zamanda Putinlə danışmaq niyyətini bir daha bəyan edib, lakin bununla bağlı konkret vaxt deməyib.

"Biz [Ukrayna prezidenti] Zelenski ilə danışırıq. Tezliklə prezident Putinlə də danışacağıq. Məsələyə baxacağıq", –Tramp bildirib.

Yanvarın 20-də ABŞ prezidenti jurnalistlərə açıqlamışdı ki, Zelenski müharibəni bitirmək üçün sülh sazişi istədiyini ona bildirib.

ABŞ prezidenti Çin lideri Si Cinpinlə telefon əlaqəsindən də danışıb. Prezident Tramp bildirib ki, telefon danışığı zamanı o, Cinpindən münaqişənin sona çatmasına kömək etməyi xahiş edib: "O, bu məsələdə hələ çox şey etməyib. Onun da bizim kimi böyük gücü var. Mən ona dedim ki, bu məsələni həll etməlisiniz. Biz bu mövzunu müzakirə etdik".

Ukraynaya yardım nəzərdən keçirilir

Tramp həmçinin komandasının Ukraynaya əlavə silah göndərilməsi imkanlarını nəzərdən keçirdiyini bildirib.

Prezidentlik kampaniyası zamanı Tramp Co Bayden administrasiyasının Ukraynaya verdiyi yardımların çox olması ilə bağlı sərt çıxışlar edib. Bununla belə, Tramp bəzi hallarda Ukraynanın zamanla ABŞ-yə silah tədarükü üçün ödəniş edəcəyi lend-liz proqramı ideyasına açıq olduğunu bildirib.

Tramp son açıqlamalarında digər müttəfiqlərin Ukraynanın müdafiəsi üçün xərcləri artırmalı olduqları mövqeyini bir daha təkrarlayıb. O, Avropa İttifaqının Kiyevə yardımını ABŞ-nin yardım səviyyəsinə bərabərləşdirməyə çağırıb.

Bu açıqlamalar Trampın Ağ evdəki yeni dönəminin ikinci günündə səsləndirilib. O, tez-tez təriflədiyi Putinə sülh danışıqlarına başlamaq üçün ardıcıl ikinci gündür təzyiq göstərir.

Prezidentlik kampaniyası zamanı Tramp vəzifəyə başladıqdan sonra 24 saat ərzində müharibəni bitirəcəyinə söz vermişdi. Son həftələrdə bu bəyanatından geri çəkilsə də, hələ də müharibəni sürətlə bitirəcəyini vəd edir.

Bir çox analitiklər düşünür ki, müharibənin yaxın zamanda bitməsi çətindir, çünki Putin qalib gəldiyinə inanır və döyüşləri dayandırmaq üçün heç bir stimulu yoxdur.

Tramp daha əvvəl bildirib ki, Putin Ukrayna müharibəsini bitirmək üçün razılaşmaya getməkdən imtina etməklə Rusiyanı "məhv edir".

"Onun razılaşma əldə etməsi lazımdır. Düşünürəm ki, razılaşma etməməklə o, Rusiyanı məhv edir", – Tramp jurnalistlərə bildirib.

Trampın açıqlamaları Rusiyanın diqqətindədir

Rusiya prezidentinin xarici siyasət məsələləri üzrə müşaviri Yuri Uşakov isə jurnalistlərə deyib ki, Moskva Trampın açıqlamalarını "nəzərə alır". Lakin o, əlavə şərh verməkdən çəkinib və Kremlin əlaqələr üçün əsas təşkil edə biləcək "konkret" təklifləri gözlədiyini bildirib.

Putin yanvarın 21-də müttəfiqi Çin lideri Si Cinpinlə videozəng vasitəsilə danışıb. Tərəflər Trampın komandası ilə mümkün təmasları müzakirə ediblər. Rusiya mediası Putinin çinli həmkarına Rusiya və Çinin birgə səylərinin qlobal məsələlərdə vacib sabitləşdirici rol oynadığını söylədiyini yazıb.

Xatırlatma

Putin 2022-ci ilin fevralında Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı işğal müharibəsinə başlayıb.

Daha əvvəl, 2014-cü ildə Rusiya Ukraynanın Krım yarımadasını tutaraq ilhaq edib və şərqi Ukraynada separatçıları dəstəkləyib. Ukraynanın şərqində geniş əraziləri ələ keçirərək öz nəzarətinə götürüb.

ABŞ dövlət katibi Marko Rubio və Türkiyə xarici işlər naziri Hakan Fidan arasında telefon danışığı olub.

ABŞ Dövlət Departamentinin rəsmi saytında bildirilir ki, yanvarın 22-də olan telefon danışığında M.Rubio ABŞ-Türkiyə münasibətlərinin əhəmiyyətini, Türkiyənin NATO-nun əsas müttəfiqi kimi rolunu və regionda ortaq maraqların olduğunu vurğulayıb.

Dövlət katibi Suriyada hərtərəfli siyasi keçidin vacibliyini qeyd edib. O, yeni hökumətin Suriyanın beynəlxalq terrorizmin mənbəyinə çevrilməsinin qarşısını almalı və xarici zərərli qüvvələrin bu keçid prosesindən öz məqsədləri üçün istifadə etməsinə imkan verməməli olduğunu bildirib.

Dövlət Departamenti yaydığı məlumatda bildirir ki, tərəflər həmçinin Ermənistan və Azərbaycan arasında "uzunmüddətli və ləyaqətli" sülhün təmin olunmasının vacibliyini müzakirə ediblər.

İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh danışıqları üç ildən çox davam etsə də, hələlik, sülh müqaviləsi imzalanmayıb. Danışıqlar həm ABŞ, həm Rusiya, həm də Avropa İttifaqının (Aİ) ayrı-ayrılıqda vasitəçiliyi ilə aparılıb.

Sonuncu dəfə Vaşinqtonun tərəflər arasında xarici işlər nazirləri səviyyəsində təklif etdiyi görüş baş tutmayıb. ATƏT Xarici İşlər Nazirləri Şurasının Maltada keçirilən 31-ci iclasında (5-6 dekabr) Azərbaycan və Ermənistanın xarici işlər nazirləri - Ceyhun Bayramovla Ararat Mirzoyan görüşməyiblər. Azərbaycanda hakimiyyətə yaxınlığı ilə seçilən yerli saytların iddiasına görə, Birləşmiş Ştatların ovaxtkı dövlət katibi Antoni Blinken iclas çərçivəsində Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərini görüşdürmək istəsə də, Bakı təklifdən imtina edib.

"Səbəb kimi göstərilib ki, "ümumilikdə Bayden Administrasiyası Azərbaycanla bağlı ədalətsiz, qərəzli siyasət yürüdür",- həmin saytlarda diplomatik mənbələrə istinadla bildirilir.

Ermənistan Xarici Kəşfiyyat xidməti yanvarın 23-də yayımladığı illik hesabatında "müxtəlif fakt, bilgi və hadisələrin təhlili əsasında bu qənaətə gəlib ki, indi Azərbaycanın Ermənistan əleyhinə genişmiqyaslı hücuma keçmə ehtimalı yüksək sayılmır".

Sənəddə bu da vurğulanır ki, sülh sazişi və dövlətlərarası münasibətlər olmadığından sərhəddə lokal gərginlik və eskalasiya riski qalır: "Bu riskin aradan qaldırılması üçün potensial təminat 2024-cü ildə başlanan sərhədlərin delimitasiya və demarkasiya prosesinin aramsız davam etdirilməsi ola bilər".

Ermənistan Xarici Kəşfiyyat Xidməti Azərbaycanın bu ölkə ilə bağlı "Qərbi Azərbaycan" və "qərbi azərbaycanlılar", "Ermənistanın hərbiləşdirilməsi", "revanşizm" və “Zəngəzur dəhlizi" kimi mövzularını diqqətlə izlədiyinə də diqqət çəkir.

Xatırlatma

1990-cı illərin əvvəllərində Qarabağ münaqişəsi Azərbaycanla Ermənistan arasında toqquşmalar doğurmuş, Azərbaycanın Qarabağ bölgəsi və ətrafındakı 7 rayon işğal edilmişdi. Bakı 2020-ci ildə 44 günlük müharibə nəticəsində həmin 7 rayona, Qarabağınsa bir bölümünə nəzarətini bərpa etmişdi.

Azərbaycan ötən il sentyabrın 19 və 20-də Qarabağda "lokal antiterror tədbirlər" elan etmiş, Yerevansa bunu "etnik təmizləmə" adlandırmışdı.

Qarabağdakı separatçı qurumun son rəhbəri Samvel Şahramanyan yeni ilədək bu qurumun fəaliyyətini dayandıracağını açıqlamış, ancaq Ermənistana getdikdən sonra bu qərarından vaz keçdiyini bildirmişdi. Qarabağdan Ermənistana əhali köçü də o vaxt baş vermişdi.

Hər iki ölkə arasında həm Avropa İttifaqı, həm də Rusiyanın vasitəçiliyi ilə ayrı-ayrılıqda danışıqlar aparılsa da, hələlik, sülh sazişi imzalanmayıb.

Ermənistan parlamentində "Avropa İttifaqına üzvlük prosesinin başlanması haqqında" qanunvericilik təşəbbüsü hələ müzakirəyə çıxarılmasa da, baş nazir Nikol Paşinyan bu qanunun qəbul olunacağına inandığını bildirib.

Davosda keçirilən Dünya İqtisadi Forumunda iştirak edən Ermənistan hökumət başçısı panel müzakirəsində bu haqda məlumat verib.

"Əslində bu, vətəndaş cəmiyyətinin təşəbbüsü idi. Onlar Ermənistanın Avropa İttifaqına üzvlük prosesinə başlamaqla bağlı qanun layihəsi təqdim etdilər. Hökumətimiz bunu təsdiqlədi və parlamentimizin bu qanunu qəbul edəcəyi ehtimalı çox yüksəkdir. Bu, hüquqi baxımdan o deməkdir ki, biz Avropa İttifaqına daha da yaxınlaşmaq prosesinə başlayırıq. Niyə Avropa İttifaqına yaxın olmaq istəyirik? Çünki biz demokratik bir ölkəyik", – baş nazir bildirib.

Yanvarın 9-da hökumət Ermənistanın Avropa İttifaqına qoşulma prosesinə başlamaq haqqında qanun layihəsini təsdiqləyib. Layihənin müəllifləri Qərbpərəst "Avroreferendum" partiyasının üzvləridir. Onlar qanun layihəsini parlamentə təqdim etmək üçün qanunla tələb olunan 50 mindən çox imza toplamışdılar.

Moskva elə həmin gün Ermənistan hökumətinin bu qərarına reaksiya verib. Rusiya baş nazirin müavini bu addımı Avrasiya İqtisadi İttifaqından çıxışın başlanğıcı kimi gördüklərini və bu vəziyyəti nəzərə alaraq Yerevana qarşı iqtisadi siyasət hazırlayacaqlarını bəyan edib.

"Politico" xəbər verir ki, NATO-nun baş katibi Mark Rütte ABŞ prezidenti Donald Trampın avropalı müttəfiqlərdən müdafiə xərclərini artırmaq tələbinin tamamilə ədalətli olduğunu deyib.

"O, haqlıdır, əlbəttə, problem ABŞ-də deyil, problem Avropadadır", - Rütte yanvarın 23-də Dünya İqtisadi Forumunda Ukrayna ilə bağlı keçirilən səhər yeməyi müzakirəsində bildirib.

Bunun ardınca Trampın xüsusi nümayəndəsi Riçard Qrenell Rütteni Niderlandın müdafiə xərcləri və Niderlandın baş naziri olduğu dövrdəki fəaliyyətinə görə tənqid edib.

"Davos panelində biz NATO-nun baş katibinin Ukraynanın NATO-ya daxil olmasından danışdığını eşidirik", - Qrenell Los-Ancelesdən video ilə müzakirəyə qoşularaq bildirib. "Müdafiə xərclərini ödəyənlər amerikalılardır. Əgər Niderland da daxil olmaqla, NATO üzvləri öz paylarını ədalətli şəkildə ödəmirlərsə, siz Amerika xalqından NATO-nun çətirini genişləndirməyi tələb edə bilməzsiniz".

"Politico" xatırladır ki, M.Rütte Niderlandın baş naziri olduğu zaman bu ölkə həmişə NATO-nun ÜDM-in 2 faizlik müdafiə xərcləri hədəfini yerinə yetirmirdi. Lakin indi o, dünyanın ən güclü hərbi alyansına rəhbərlik etdiyinə görə mövqeyini dəyişib.

"Tramp belə düşünürdü ki, ABŞ pis şərtlərlə müqavilə bağlayıb və Avropa öz sosial modelini, səhiyyə, pensiya sistemini maliyyələşdirərkən müdafiə sahəsinə lazımi vəsaiti ayırmır. Əlbəttə, hələ də heç kim 2 faiz hədəfinə çatmayıb. Bu, birinci problemdir. İkinci problem isə budur ki, 2 faiz heç də kifayət etmir. Siz dediyiniz kimi, bu, çox azdır", - Rütte bildirib.

ABŞ prezidenti D.Tramp dəfələrlə NATO müttəfiqlərini müdafiə xərclərini artırmağa çağırıb. O, ABŞ-nin transatlantik hərbi alyansdan çıxması məsələsini qaldırıb. 2024-cü il seçki kampaniyasında hətta bildirib ki, əgər üzv dövlətlər hərbi xərclərlə bağlı üzərilərinə düşəni etməsə, o, Rusiyanı NATO üzvü olan ölkələrə hücuma "təşviq edəcək".

ABŞ prezidenti Donald Tramp Yəmənin husi hərəkatını (rəsmi adı "Ənsar Allah") yenidən "xarici terror təşkilat" kimi tanıyıb.

Ağ evdən bildirilib ki, keçən illər ərzində husilər Səudiyyə Ərəbistanında mülki hava limanlarına, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə ölümcül hücumlar ediblər: "2023-cü ilin oktyabrından bəri husilər İsrailə 300-dən çox raket atıblar. Husilər həmçinin, Babül-Məndəb boğazından keçən kommersiya gəmilərinə 100-dən çox hücum edib, ən azı dörd mülki dənizçini öldürüblər. Husilərin hücumları Qırmızı dənizdəki bəzi kommersiya gəmiçiliyi marşrutlarını dəyişməyə məcbur edib ki, bu da qlobal inflyasiyaya səbəb olub".

2021-ci ildə prezidentliyə başladığı vaxt Co Bayden Yəməndəki humanitar vəziyyəti nəzərə alaraq, Trampın daha əvvəl verdiyi "xarici terrorçu təşkilat" statusunu ləğv etmişdi. Lakin Qırmızı dənizdəki hücumlara görə Bayden keçən il "Ənsar Allah"ı "Xüsusi Əhəmiyyətli Qlobal Terrorçu" təşkilat elan etmişdi. Bu, sanksiyaların bir qədər aşağı səviyyəsi sayılır.

Böyük Britaniyanın "Oxfam" təşkilatı Trampın bu qərarının Yəməndəki mülki əhalinin vəziyyətini daha da ağırlaşdıracağı, vacib qida, dərman və yanacaq idxalının pozulacağı barədə xəbərdarlıq edib.

Son zamanlar husilər İsrail və HƏMAS arasında əldə olunan atəşkəs razılaşmasından sonra Qırmızı dənizdəki hücumları azaldacaqlarını bildiriblər. Bundan əlavə, onlar bir ildən artıqdır ki Yəmən sahillərində ələ keçirdikləri "Galaxy Leader" ticarət gəmisinin heyətini azad ediblər.

"Rosfinmonitorinq" siyasətçi Leonid Qozmanı və "Nə? Harada? Nə zaman?" teleşousunun keçmiş iştirakçısı Rövşən Əsgərovu terrorçular və ekstremistlər siyahısına daxil edib.

2024-cü ilin iyulunda Qozman Rusiyada "saxta" hərbi xəbərlər işi üzrə qiyabi olaraq 8 il 6 ay müddətinə azadlıqdan məhrum edilib. Qozmana qarşı cinayət işinin açılmasına səbəb onun Facebook və Telegram kanalındakı paylaşımları olub. Rusiya hakimiyyəti bu paylaşımları ölkə rəhbərliyi və Silahlı Qüvvələri barədə "təhrif olunmuş məlumatlar" kimi qiymətləndirib.

Qozman artıq 2022-ci ildə Rusiyanı tərk edib.

Ötən ilin oktyabrında Moskva şəhər Məhkəməsi Qozmanın həyat yoldaşı Marina Yeqorovanı "mütəşəkkil qrupun tərkibində mədəni sərvətlərin qaçaqmalçılığı" ittihamı ilə ev dustaqlığına məhkum edib. Hüquq-mühafizə orqanları onların irsən əldə etdiyi bir neçə gümüş əşyanı "mədəni sərvətlər" kimi təqdim edib. Yeqorovanın guya tərkibində olduğu mütəşəkkil qrup isə Qozman, Yeqorovanın özü və onu sərhəd-keçid məntəqəsinə aparan sürücüdən ibarət olub.

Rusiya hüquq-mühafizə orqanları R.Əsgərova qarşı nasizmin reabilitasiyasına görə cinayət işi açıb. Müstəntiqlərin fikrincə, Əsgərov öz Facebook səhifəsində "böyük rus sərkərdəsi, Sovet İttifaqının marşalı Georgi Jukovun xatirəsini təhqir edən və onun xatirəsini ləkələyən qəsdən yalan məlumat" dərc edib. Əsgərov hazırda xaricdə yaşayır.

Avropa İttifaqı (Aİ) müdafiə xərclərini artırmalı, "ən pis vəziyyətə hazırlaşmaq" və "lazım gələrsə, təkbaşına" mübarizə apara bilmək üçün tədbirlər görməlidir.

Bunu Aİ-nin Xarici İşlər və Təhlükəsizlik Siyasəti üzrə Ali Nümayəndəsi Kaya Kallas bu gün Brüsseldə Avropa Müdafiə Agentliyinin illik konfransında çıxışında deyib.

"Milli kəşfiyyat agentliklərimizin bir çoxu bizi məlumatlandırır ki, Rusiya üç-beş il ərzində Aİ-nin özünümüdafiə hazırlığını sınaqdan keçirə bilər", - Kallas deyib. O, Rusiyanın üç ay ərzində Aİ-nin 27 üzv ölkəsinin birlikdə 12 ayda istehsal edə biləcəyindən daha çox silah və sursat istehsal edə biləcəyi barədə xəbərdarlıq edib.

"Tramp haqlıdır"

K.Kallas deyib ki, ABŞ prezidenti Aİ-ni müdafiə sahəsinə lazımi maliyyə ayırmadığı üçün tənqid etməkdə haqlıdır: "Prezident Tramp haqlıdır ki, biz yetərincə vəsait xərcləmirik. Artıq investisiya qoymağın vaxtıdır. Amerika Birləşmiş Ştatları bizim ən güclü müttəfiqimizdir və belə də qalmalıdır. Aİ-nin ABŞ-yə mesajı aydındır – biz öz müdafiəmiz üçün daha çox iş görməli və Avropanın təhlükəsizliyinə görə məsuliyyətin ədalətli payını üzərimizə götürməliyik", - Avropa İttifaqının top diplomatı çıxışında vurğulayıb.

"Euronews" yazır ki, növbəti 10 il ərzində Aİ-nin müdafiə sahəsində rəqabət qabiliyyətini qoruyub saxlaya bilməsi üçün azı 500 milyard avroya ehtiyacı olacaq. Lakin indiyədək 2021-2027-ci illəri əhatə edən Aİ-nin uzunmüddətli büdcəsində müdafiə və təhlükəsizlik üçün cəmi 13 milyard avro ayrılıb ki, bu da ümumi büdcənin cəmi 1.2 faizini təşkil edir.

"Bizə üzv dövlətlərdən və özəl sektordan, eyni zamanda, ümumi Avropa büdcəsindən investisiyalar lazımdır. Biz 1 faizdən daha çox xərcləməliyik", – Aİ-nin Ali Nümayəndəsi deyib.

"Vahid Avropa ordusu lazım deyil"

Keçən il Aİ-yə üzv dövlətlər müdafiə sahəsinə ortalama olaraq ÜDM-in 1.9 faizini ayırıb. Digər tərəfdən, Rusiya bu sahəyə ÜDM-in 9 faizini xərcləyib.

Litva regionda Rusiyanın mümkün təcavüzü səbəbindən 2026-cı ildən etibarən müdafiə xərclərini ÜDM-in 5-6 faizi səviyyəsinə yüksəldəcəyini elan edib. Lakin İtaliya və İspaniya kimi bəzi iri iqtisadiyyatlar hələ də NATO-nun 2 faizlik hədəfinə çata bilməyib.

K.Kallas deyib ki, "müdafiə yüksək ixtisaslaşmış və yüksək intensivlik tələb edən bir sahədir, buna pul, insan resursları və zaman lazımdır. Bizim pulumuz və insan resurslarımız var, amma zamanımız yoxdur. Ukrayna bizə vaxt qazandırır".

Aİ-nin Ali Nümayəndəsi Avropanın vahid orduya ehtiyac olmadığını da diqqətə çatdırıb: "Bizə vahid Avropa ordusu lazım deyil. Bizə 27 üzv ölkənin ordusu lazımdır ki, onlar bacarıqlı olsun, rəqiblərimizi çəkindirmək və Avropanı müdafiə etmək üçün effektiv şəkildə birlikdə işləyə bilsinlər".

Bir neçə gün əvvəl Fransa prezidenti Emmanuel Makron da Avropanı oyanmağa və təhlükəsizlik baxımından ABŞ-dən asılılığı azaltmaq üçün müdafiə xərclərini artırmağa çağırıb.

Fransa hərbi qulluqçuları qarşısında çıxış edən prezident Makron soruşub: "Əgər sabah Amerika müttəfiqimiz Aralıq dənizindən döyüş gəmilərini çıxarsa, nə edəcəyik? Əgər onlar qırıcı təyyarələrini Atlantikdən Sakit okeana yönəltsələr?".

"Ukraynaya yardım prioritetimiz olmalıdır"

Kallas bildirib ki, Avropanın birinci prioriteti Rusiya işğalına qarşı mübarizə aparan Ukrayna qüvvələrinə yardım göstərmək olmalıdır.

"Ukraynaya daha çox kömək edə biləcəyimizə heç bir şübhə yoxdur. Bizim dəstəyimizlə onlar müharibədə qalib gələ bilərlər", –o vurğulayıb.

"Putinin anladığı yeganə dil güc dilidir", – Kallas əlavə edib.

Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi Türkiyədə çox sayda insan tələfatına səbəb olan yanğınla bağlı başsağlığı verib. Ermənistan XİN-in rəsmi X hesabında bununla bağlı paylaşım edilib.

"Türkiyənin Bolu bölgəsində çoxsaylı insanın həyatına son qoyan faciəvi yanğın səbəbindən dərin kədər hissi keçiririk. Düşüncələrimiz qurbanlar və onların ailələri ilədir. Yaralananlara tezliklə sağalmağı arzu edirik", - paylaşımda deyilir.

Yanvarın 21-də Bolu vilayətində yerləşən "Kartalkaya" xizək kurortundakı 12-mərtəbəli hoteldə baş verən yanğında ölənlərin sayı 76-ya çatıb, 50-dən çox insan isə yanıq xəsarətləri alıb.

Yanğının səbəbləri araşdırılır. Ölkənin Daxili İşlər Nazirliyinin məlumatına görə, hadisə ilə əlaqədar hotel kompleksinin sahibi də daxil olmaqla doqquz nəfər saxlanılıb.

Ermənistan Rusiya ilə effektiv siyasi dialoqun davam etdirilməsində maraqlıdır.

AzadlıqRadiosu Ermənistan mətbuatına istinadən xəbər verir ki, bu barədə Moskvada Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrovla görüşən Ermənistan xarici işlər naziri Ararat Mirozyan deyib.

Görüş zamanı Mirzoyan vurğulayıb ki, Ermənistan ikitərəfli münasibətləri və regiondakı vəziyyətə təsir göstərən məsələləri müzakirə etmək üçün səmərəli siyasi dialoqu davam etdirməkdə maraqlıdır.

O, Ermənistanın hər zaman açıq və konstruktiv dialoq prinsiplərinə sadiq qaldığını qeyd edib. "Ümid edirik ki, gələcəkdə Rusiya tərəfi baş verən hadisələrin bütün komponentlərini nəzərə alaraq, təəssüf ki, son vaxtlar rast gəldiyimiz birtərəfli şərhlərdən çəkinəcək. Ümid edirəm ki, bugünkü görüş qarşılıqlı anlayışa töhfə verəcək", –Mirzoyan bildirib.

Son zamanlar Yerevanın Qərblə yaxınlaşması ilə əlaqədar Rusiya rəsmiləri müxtəlif səviyyələrdə Ermənistanı tənqid edir.

Ermənistanın ali diplomatı onu da əlavə edib ki, rəsmi Yerevan beynəlxalq platformalarda Rusiyanın maraqlarını anlayışla qarşılamağa çalışır və eyni yanaşmanı rəsmi Moskvadan gözləyir.

"Digər mühüm göstərici beynəlxalq platformalarda əməkdaşlıqdır. Biz həmişə Rusiya Federasiyasının maraqlarına anlayışla yanaşmağa çalışırıq, Rusiya tərəfinin də müəyyən dərəcədə Ermənistan Respublikasının maraqlarını nəzərə alacağına dair istəyimiz və təsəvvürümüz var", - A.Mirzoyan qeyd edib.

Yanvarın 20-də ABŞ Senatı Marko Rubionu dövlət katibi olaraq təsdiqləyib. Bu, yeni administrasiyanın Senat tərəfindən təsdiq edilən ilk yüksək səviyyəli kabinet üzvü olub.

CNN xəbər verir ki, təsdiq səsverməsi Trampın prezident kimi and içməsindən bir neçə saat sonra keçirilib. Səsvermə zamanı heç bir senator Rubionun təsdiqlənməsinin əleyhinə səs verməyib.

Rubio Demokrat senatorların da dəstəyini qazanıb. Təsdiq dinləməsində Nyu-Hempşir ştatının Demokrat senatoru Cinn Şeyhin M.Rubionu "dövlət katibi vəzifəsinə xidmət etmək üçün yaxşı təcrübəyə sahib" olan biri kimi qiymətləndirib.

M.Rubio 2011-ci ildən bəri Floridadan Respublikaçı senator kimi fəaliyyət göstərib. 53 yaşlı senator 2016-cı ildə prezidentliyə namizəd olub, amma sonra namizədliyini geri götürərək Trampı dəstəkləyib.

Rubio ABŞ dövlət katibi postuna seçilən ilk latın amerikalıdır. O, Kuba ilə münasibətlərin normallaşdırılmasına qarşıdır və Çin mövzusunda sərt mövqeyi ilə tanınır. Rubio təsdiq dinləməsində ABŞ-nin Çinlə bağlı sərt bir mövqe tutmasının vacib olduğunu deyib, Çin Kommunist Partiyasını "güclü" və "təhlükəli" rəqib olaraq xarakterizə edib.

Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi ilə bağlı Senatda verilən suallara cavab olaraq, M.Rubio deyib ki, Ukraynanın Rusiya qüvvələrini 2022-ci ilin işğalından əvvəlki sərhədlərə qədər geri qovması "reallıqdan uzaqdır". Rubio əlavə edib ki, o və Tramp müharibənin bitməsi barədə həmfikirdirlər.

"Vladimir Putinin davranışı qəbul edilə bilməz, buna heç bir şübhə yoxdur, amma bu müharibə bitməlidir. Məncə, ABŞ-nin rəsmi siyasəti ondan ibarət olmalıdır ki, biz bunun bitməsini istəyirik", - Rubio deyib.

ABŞ-nin 47-ci prezidenti kimi and içən Donald Tramp "sülh qurucusu" olacağına söz verib.

"Uğurumuzu yalnız qazandığımız döyüşlərlə deyil, həm də bitirdiyimiz müharibələrlə və, bəlkə də, ən vacibi – heç başlamadığımız müharibələrlə ölçəcəyik", – o bildirib.

Lakin Tramp sülhün necə əldə ediləcəyi və qorunacağı ilə bağlı heç bir təfərrüat verməyib.

Ukraynanın reaksiyası

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski sosial media hesabından Trampı təbrik edib. Zelenski Trampın "güc vasitəsilə sülh" siyasətini "Amerikanın liderliyini gücləndirmək və uzunmüddətli, ədalətli sülhə nail olmaq üçün bir fürsət" adlandırıb. O, bunun əsas prioritet olduğunu vurğulayıb.

Lakin andiçmə mərasimindəki çıxışında Tramp əvvəlki administrasiyanı xarici sərhədlərin müdafiəsinə məhdudiyyətsiz maliyyə ayırmaqda günahlandıraraq tənqid edib. Ukraynada narahatlıq var ki, Trampın hakimiyyətə gəlməsi hərbi dəstəyi dayandırmaqla ölkənin mövqeyini zəiflədə və onu əlverişsiz şərtlərlə sülhə məcbur edə bilər.

"Hamı bu müharibədən çox yorulub, amma onun bir sehrbaz olub hər şeyi nağıla çevirəcəyini gözləmirəm", –Zaporojye sakini andiçmə mərasimindən bir neçə saat əvvəl AzadlıqRadiosuna bildirib.

Putin: Dialoqa açığam

Rusiya prezidenti Vladimir Putinin açıqlamaları bu narahatlıqları daha da gücləndirib.

Milli Təhlükəsizlik Şurasının iclasında çıxış edən Putin Ukrayna münaqişəsinin həlli ilə bağlı yeni ABŞ administrasiyası ilə dialoqa açıq olduğunu bildirib. O, bütün insanların "legitim" maraqlarına hörmət əsasında davamlı sülh əldə etməyə çağırıb.

Putinin bu sözləri 2022-ci ilin fevralında genişmiqyaslı işğal müharibəsi başladığı ölkədə - Ukraynada inandırıcı səslənmir. Putin hələ də Ukraynanın böyük ərazilərinə, o cümlədən Rusiya qüvvələrinin tutmadığı bölgələrə iddia edir.

Yaxın Şərq

Yaxın Şərqdə İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu Trampın andiçmə mərasimini alqışlayaraq ümidvar olduğunu bildirib ki, ABŞ ilə birlikdə "İranın terror oxu"nu tamamilə məğlub edə biləcək.

Tramp çıxışında deyib ki, o, hələ prezident kimi fəaliyyətə başlamazdan bir gün əvvəl Yaxın Şərqdə əsirlər ailələrinə qayıdırlar. Bununla o, İsrail ilə HƏMAS arasında 15 aylıq müharibəyə ara verilməsi ilə bağlı atəşkəs razılaşmasının ilkin mərhələsini nəzərdə tutur. Bu atəşkəs razılaşmasının nə dərəcədə dayanıqlı olacağı hələ aydın deyil. Eyni şəkildə, yeni administrasiyanın növbəti danışıqlara necə yanaşacağı da müəyyən deyil.

Bu mövzuda Tramp heç bir əlavə detallara toxunmayıb.

Dünyada bərabərsizlik getdikcə artır və "aristokratik oliqarxiya" gözlənilməz səviyyədə sərvət yığır. Bu barədə qlobal yoxsulluq və bərabərsizliklə mübarizə aparan beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatı - "Oxfam"ın ötən həftə dərc olunmuş illik hesabatında deyilir.

Davosda keçiriləcək Dünya İqtisadi Forumu ərəfəsində açıqlanan hesabatda bildirilir ki, 2024-cü ildə milyarderlərin sərvəti 2 trilyon dollar artıb. Bu da əvvəlki (2023) il ilə müqayisədə onların sərvətinin üç dəfə daha sürətli böyüməsi deməkdir.

Hesabata görə, dünyanın ən zəngin 1 faizi qlobal sərvətin 45 faizinə sahib olduğu halda, bəşəriyyətin 44 faizi gündə 6.85 dollardan az gəlirlə yaşayır. Qlobal yoxsulluq səviyyəsi isə 1990-cı ildən bəri, demək olar ki, dəyişməyib.

"Biz bu hesabatı dünyadakı adi insanların bir neçə zəngin şəxsin nəhəng sərvəti altında əzildiyini göstərən ciddi bir xəbərdarlıq olaraq təqdim edirik", - "Oxfam"ın icraçı direktoru Amitabh Behar deyib.

Hesabatda qeyd olunan digər bir məqam gələcək 10 ildə trilyonerlərin meydana çıxmasının gözlənilməsidir. "Oxfam" bunu onunla əsaslandırır ki, son 10 ildə ən zəngin 10 milyarderin sərvəti gündə ortalama 100 milyon dollar artıb. Keçən il isə 204 yeni milyarder ortaya çıxıb.

"Oxfam"ın icraçı direktoru zənginlərin artıq iqtisadi və sosial siyasətləri formalaşdırmaq iqtidarında olduğunu, nəticədə bunun onlara daha çox mənfəət gətirdiyini vurğulayıb.

Çin şirkəti olan "ByteDance"ə məxsus "TikTok" tətbiqi yanvarın 19-da fəaliyyətini dayandırsa da, elə həmin gün təxminən 12 saat sonra yenidən aktivləşib. Onun qısa müddət ərzində "offline" olmasının səbəbi ABŞ-də qüvvəyə minən federal qadağa ilə bağlıdır.

Tətbiq öz istifadəçilərinə "TikTok ABŞ-yə geri qayıtdı!" bildirişi göndərərək bu xəbəri açıqlayıb. "TikTok" fəaliyyətinin bərpasını ABŞ-nin yeni seçilmiş prezidenti Donald Trampla əlaqələndirib. Belə ki, Tramp andiçmə mərasimindən sonra federal qadağanı təxirə salmağı (90 gün) nəzərdə tutan icraedici fərman imzayalacağını bildirib. Bu fərman "ByteDance"ə "TikTok"u qeyri-çinli bir sahibə satmaq və ya qadağa ilə üzləşmək tələbini nəzərdə tutur.

Bu qərar "TikTok"un taleyi ilə bağlı baş verən sürətli və ardıcıl proseslərin ən son mərhələsini təşkil edir. Həmçinin, bu vəziyyət Çin ilə ABŞ arasında qlobal texnologiya rəqabətinə ciddi təsir göstərə və Trampın Pekinlə münasibətlərinin necə formalaşdıracağı barədə ilkin təəssürat yarada bilər.

Məşhur video platforması "TikTok" Çin-in ilk qlobal tətbiqi olaraq, ABŞ-yə məxsus "Instagram", "Facebook" və X kimi rəqiblərini geridə qoyub.

Tətbiqə Çinin sahibliyi onu ABŞ Konqresinin hədəfinə çevirən əsas səbəb olub. Buna görə ABŞ Konqresi 2024-cü ilin aprelində bilməyərəkdən yanlış informasiyanın yayılması (misinformation) və casusluq kimi milli təhlükəsizlik narahatlıqları ilə bağlı qanun qəbul edib.

"TikTok" "ByteDance"in Çin və Honq-Konq bazarında işləyən "Douyin" tətbiqinin beynəlxalq versiyasıdır. Ancaq "Douyin" tətbiqi Pekinin sərt senzura sisteminə tabedir.

Eyni zamanda, uğurlu bir biznesə çevrilən "TikTok"un populyarlığı və təsiri Pekin üçün qlobal səviyyədə fayda gətirib. "ByteDance" şirkətinin bu tətbiqdən imtina etməməsi həm tətbiqin alqoritminə verilən xüsusi qiyməti, həm də "TikTok"un Çinə məxsusluğunun əhəmiyyətini göstərir.

Trampın "TikTok"a həll yolu tapmaq üçün möhlət vermək qərarı ABŞ-nin daxili siyasətindən də qaynaqlansa da, bu addım onun Çin lideri Si Cinpin ilə münasibətlərinə də təsir göstərə bilər.

Yanvarın 17-də Tramp Si Cinpin ilə danışdığını və "TikTok" da daxil olmaqla, bir sıra mövzuları müzakirə etdiyini açıqlayıb.

"TikTok" izləyiciləri ilə bağlı məlumat toplayır?

"TikTok"un qadağan olunmasına səbəb olan məsələlər isə hələ də qüvvədə qalır.

Kibertəhlükəsizlik şirkətləri bu tətbiqin öz istifadəçiləri ilə bağlı geniş məlumat toplaya biləcəyini irəli sürür. Üstəlik, Çin 2017-ci ildə xaricdə yaşayan Çin vətəndaşlarını kəşfiyyat orqanları ilə əməkdaşlığa məcbur edən qanun qəbul edib.

Bu halların ictimai nümunələri azdır, lakin 2023-cü ildə bir britaniyalı jurnalistin məlumatları və onun yerinin "TikTok"un Çin və ABŞ-dəkı əməkdaşları tərəfindən izlənildiyi ortaya çıxıb. "ByteDance"in keçmiş əməkdaşının ABŞ məhkəməsinə təqdim etdiyi sənədlər isə 2018-ci ildə Çin Kommunist Partiyasının Honq-Konqda demokratiya tərəfdarları ilə bağlı informasiya toplamaq üçün şirkətin məlumatlarına daxil olduğunu göstərib.

Trampın bu qərarı onun Çinlə münasibətləri necə tənzimləyəcyinə dair ilkin işarə rolunu oynayır.

Trampın 2017–2021-ci illəri əhatə edən ilk prezidentlik dövrü Pekin və Vaşinqton arasında dərinləşən texnologiya yarışı fonunda Çinə qarşı sərt siyasəti və Çin şirkətlərini ölkə daxilində və xaricdə hədəfə alması ilə yadda qalıb.

Bu rəqabət hələ də davam etsə də, ən azından ikinci prezidentlik dönəminin ilk günlərində Tramp fərqli bir yanaşma sərgiləməyə çalışır.

"The Wall Street Journal" yanvarın 18-də yaydığı xəbərdə bildirib ki, D.Tramp vəzifəyə başladıqdan sonra ilk 100 gün ərzində S.Cinpin ilə görüşmək üçün Çinə səfər etməyi planlaşdırır. Nəşrin yazdığına görə, ABŞ-nin yeni seçilmiş prezidenti müxtəlif məsələlər ətrafında çinli həmkarı ilə danışıqlara açıq olduğunu bildirib.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin və iranlı həmkarı Məsud Pezeşkian iki ölkə arasında Hərtərəfli Strateji Tərəfdaşlıq haqqında müqavilə imzalayıblar.

Son vaxtlar iki ölkə onlara qarşı sərt beynəlxalq sanksiyalar fonunda əməkdaşlığı dərinləşdirib. Tehrana qarşı məhdudiyyətlər onun nüvə və raket proqramlarına görə qüvvədədir; Rusiya Ukraynaya qarşı təcavüzkar müharibəyə və 2014-cü ildə Krımın ilhaqına görə ABŞ, Böyük Britaniya, Avropa Birliyi və bir sıra digər ölkələrin sanksiyaları altındadır.

V.Putin cümə günü Moskvada imzalanan sazişi "sıçrayış" adlandırıb. O, münasibətləri keyfiyyətcə yeni səviyyəyə qaldırmaq niyyətini açıqlayıb. "Sənəd Rusiya, İran və bütün Avrasiya regionumuzun sabit və dayanıqlı inkişafı üçün lazımi şəraitin yaradılmasına yönəlib", - Putin bildirib.

Pezeşkian, öz növbəsində, Rusiya ilə bu razılaşmanın ikitərəfli münasibətlərdə, xüsusən də ticarətdə "yeni səhifə" açdığını söyləyib.

Rusiya və İran rəsmiləri deyirlər ki, hərtərəfli tərəfdaşlıq sazişi elm, təhsil və mədəniyyətdən tutmuş, ticarət və hərbi əməkdaşlığa qədər bütün sahələri əhatə edir. Müqavilənin üçüncü maddəsində göstərilir ki, "tərəflərdən biri təcavüzə məruz qalsa, digəri təcavüzkara heç bir yardım göstərməməlidir".

İran prezidentinin Rusiyaya səfəri Donald Trampın ABŞ prezidenti kimi andiçmə mərasimindən üç gün əvvəl baş tutub. O, Ukraynada sülhün tezliklə bərqərar olmasına yardım etmək niyyətini bildirib. Tramp habelə artan iqtisadi problemlərlə və digər çağırışlarla, o cümlədən hərbi uğursuzluqlar, bunun Yaxın Şərqdə nəticələri ilə mübarizə aparan Tehrana qarşı daha sərt mövqe tutacağına söz verib.

Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov bundan əvvəl Pezeşkianın Rusiyaya səfəri ilə Trampın andiçmə mərasimi arasında hər hansı əlaqə olduğunu təkzib etmişdi.

Cümə günü Moskvada Rusiya ilə ikitərəfli saziş imzaladıqdan sonra Pezeşkian bunun Yaxın Şərqdəki münaqişənin həllinə töhfə verəcəyini qeyd edib. "İnanıram ki, imzaladığımız bu saziş xüsusilə regionumuzda sabitliyin bərqərar olmasına kömək edəcək. Biz dialoq aparmağa və bütün maneələri aradan qaldırmağa qadirik", - TASS Pezeşkiandan sitat gətirir.

Rusiya və İran bundan əvvəl prezident Bəşər Əsədin başçılıq etdiyi Suriya hökumətini dəstəkləmək üçün güclərini birləşdirmişdilər. Lakin ötən ilin dekabrında Əsəd əleyhdarlarının ildırımsürətli hücumu zamanı onun rejiminin süqutunun qarşısını ala bilmədilər. O, ailəsi ilə birlikdə Rusiyaya qaçdı.

Putin İran prezidentini qəbul edərkən deyib ki, "Suriyanın gələcəyini inklüziv dialoq yolu ilə suriyalıların özləri müəyyənləşdirməlidir".

Əsəd rejimi uzun illər Moskva və Tehranın hərbi və siyasi dəstəyinə arxalanıb. İndi ekspertlər qeyd edirlər ki, Moskva və Tehran Dəməşqdə iflasa görə açıq şəkildə bir-birini günahlandırmağa başlayıb və Suriyadakı hadisələr son vaxtlar iki ölkə arasında yaranan fikir ayrılıqlarını daha qabarıq göstərib.

Rusiyanın Vladimir vilayətinin məhkəməsi yanvarın 17-də mərhum müxalifət lideri Aleksey Navalnının keçmiş vəkilləri - Vadim Kobzev, Aleksey Liptser və İqor Serquninin həbsi barədə hökm elan edib.

Vəkillər Kremlin sərt tənqidçisi, müxalifət lideri Navalnının həbsxanadan çıxardılan yazışmalarını daşıdıqları üçün azadlıqdan məhrum ediliblər.

Navalnının yazıları sosial şəbəkələrdə diqqətə yetirilib və onun 36 ölkədə 26 dildə nəşr olunan "Patriot" adlı xatirələri üçün əsas olub. Məhkəmənin fikrincə, vəkillər yazışmaların ötürülməsinə kömək etməklə ekstremist təşkilata qatılıblar. Məhkəmə müəyyən edib ki, məktublar Navalnıya "ekstremist icmanın lideri və direktoru" funksiyalarını yerinə yetirməsini davam etdirməyə imkan verib.

Rusiya hakimiyyəti 2021-ci ildə Navalnının regional qərargahlar şəbəkəsini "ekstremist təşkilat" sayaraq onun Rusiyada fəaliyyətini yasaqlamışdı.

Məhkəmənin hökmünə görə, Kobzevə 5 il 6 ay, Liptserə 5 il, təqsirini boynuna alan Serquninə isə 3 il 6 ay həbs cəzası verilib. Hər üç vəkil 2023-cü ilin oktyabrından bəri istintaq təcridxanasında saxlanılır.

Eyni ittihamlar üzrə Navalnının digər iki vəkilinə - Olqa Mixaylova və Aleksandr Fedulova qarşı həbs orderləri çıxarılsa da, onlar saxlanılmazdan öncə ölkədən çıxa biliblər.

Böyük cinayətlərdə suçlanan şəxsləri müdafiə edən "Pervıy Otdel" (Birinci Bölmə) hüquq birliyi "Telegram" kanalında vəkillərin həbsi ilə bağlı hökmü "qanunsuz siyasi təqib" adlandırıb. "Müdafiə əməkdaşlıq deyil! Vəkillər müştərilərinin tərəfdaşları və ya şərikləri deyil, onlar Konstitusiya ilə təsbit edilmiş müdafiə hüququnu təmin edirlər... Bu, hüququn əsas prinsiplərinin qaba şəkildə pozulmasıdır", - təşkilatın vurğulamasıdır.

Ötən ilin fevralında Putinin ən tanınmış tənqidçisi A.Navalnı Sibir həbsxanalarının birində şübhəli ortamda vəfat edib.

Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan və Rusiya prezidenti Vladimir Putin arasında telefon danışığı olub.

Ermənistan Baş naziri Ofisinin yaydığı məlumata görə, tərəflər Ermənistanın Avrasiya İqtisadi İttifaqına (Aİİ) sədrliyinin nəticələri, İttifaq çərçivəsində qarşıdan gələn tədbirlər, həmçinin Ermənistan-Rusiya ikitərəfli münasibətləri ilə bağlı bir sıra məsələlər ətrafında fikir mübadiləsi aparıblar.

Kremlin saytında isə bildirilib ki, telefon danışığı Ermənistan hökumət başçısının təşəbbüsü əsasında baş tutub.

"Nikol Paşinyan Ermənistanın Avropa İttifaqı ilə münasibətləri kontekstində atdığı son addımlarla bağlı vəziyyəti izah edib. Rusiya lideri isə bu məsələ ətrafında müvafiq şərhlərini və qiymətləndirmələrini qarşı tərəfə təqdim edib", - Kremlin saytında bildirilir.

Ermənistan 2024-cü ildə Avrasiya İqtisadi İttifaqına sədrlik edib. Yanvarda sədrlik Yerevandan Minskə keçib.

Hökumət ötən həftə Ermənistanın Avropa İttifaqına (Aİ) üzvlüyü prosesinin başlanmasına dair qanun layihəsini təsdiqləyib. N.Paşinyan bəyan edib ki, qanun layihəsinin qəbulu Aİ-yə üzvlük demək deyil. "Bu məsələ ilə bağlı referendumun keçirilməsi zəruridir", - o bildirib.

Rəsmi Moskva isə Yerevanın bu qərarına cavab olaraq xatırladıb ki, Avrasiya İqtisadi İttifaqına üzvlük Ermənistanın Avropa İttifaqına daxil olmaq istəyi ilə bir araya sığmır.

"İki struktur fərqli prinsiplər üzərində işləyir, onlar fərqli azad ticarət zonalarıdır", - Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov bildirib.

Pakistanda məhkəmə korrupsiya işi üzrə keçmiş baş nazir İmran Xan və onun xanımı Buşra Bibi barədə hökm çıxarıb.

Pakistanın eks-baş naziri korrupsiya ittihamını rədd edir.

Məhkəmənin qərarı ilə İ.Xan 14 il, B.Bibi isə 7 il azadlıqdan məhrum edilib.

Hər ikisi İ.Xan hakimiyyətdə olarkən çirkli pulların yuyulması müqabilində biznes-maqnatı Malik Riazdan torpaq hədiyyə almaqda təqsirli biliniblər. İttiham tərəfi bu korrupsiya işi üzrə ümumi məbləğin 190 milyon Britaniya funt sterlinqi (240 milyon ABŞ dolları) olduğunu iddia edir.

72 yaşlı keçmiş kriket ulduzu və siyasətçi İ.Xan 2018-2022-ci illərdə Pakistanın baş naziri olub. O, bir ildən çoxdur ki, həbsdədir. 150-dən çox cinayət ittihamı ilə üzləşsə də, İ.Xan Pakistan xalqı arasında böyük populyarlığa malikdir.

O və Təhrik-e-İnsaf (PTI) partiyası bu cinayət işlərinin siyasi motivli olduğunu bəyan ediblər.

Belarusun ONT dövlət televiziya kanalı AzadlıqRadiosunun ölkə həbsxanalarında saxlanılan jurnalistləri haqqında propaqanda filminin ikinci hissəsini yayımlayıb.

Bu dəfə AzadlıqRadiosunun Belarus xidmətinin həbsdə olan digər jurnalisti İqar Losik hədəf olub. Artıq iki ilə yaxın idi ki 32 yaşlı Losikdən heç bir xəbər yox idi.

Özünü təqsirsiz hesab edən AzadlıqRadiosu əməkdaşı 2020-ci ilin iyununda saxlanılıb və 2021-ci ilin dekabrında "kütləvi iğtişaşlar təşkil etmək, kütləvi iğtişaşlarda iştirak, sosial ədavəti qızışdırmaq" və məlum olmayan bir sıra digər ittihamlar üzrə məhkum edilib. Onun məhkəməsi 2020-ci il iyunun 25-də qapalı baş tutub.

AzadlıqRadiosu, insan hüquqları təşkilatları və xarici hökumətlər Losikə qarşı irəli sürülmüş bütün ittihamları siyasi motivli adlandırıblar.

Jurnalistin ailəsi onun son məktubunu 2023-cü ilin fevralında alıb. Həmin vaxtdan keçən bu müddət ərzində İ.Losikdən xəbərin olmaması onun vəziyyəti ilə bağlı narahatlıq doğurub.

Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin (DTK) Minskdəki istintaq təcridxanasında qeydə alınan kadrlarda Losik çox arıq və zəif görünür.

25 dəqiqəlik filmdə Losik müsahibə verib, lakin AzadlıqRadiosu həbsdə olan şəxslərdən naməlum şəraitdə alınan ifadələrə istinad etmir.

İnsan haqları qruplarının məlumatına görə, Losik saxlandığı vaxtdan bəri iki dəfə uzunmüddətli aclıq aksiyası keçirib və etiraz əlaməti olaraq iki dəfə əllərini və boynunu kəsərək özünə xəsarət yetirib.

Losikin həyat yoldaşı Darya "Belsat" agentliyinə 2023-cü ilin yanvarında verdiyi müsahibəyə görə 2 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib. Belarus Polşada yerləşən bu xəbər agentliyini "ekstremist qrup" elan edib. Daryaya bu müsahibəyə görə "ekstremist fəaliyyətə yardım etmək" ittihamı irəli sürülüb. O, 2024-cü ilin iyulunda kütləvi amnistiya çərçivəsində azad edilib.

İ.Losik AzadlıqRadiosunun Belarus xidmətinin həbsdə olan üç jurnalistindən biridir. Digər iki jurnalist - Andrey Kuzneçik və Vladislav Yesipenko da jurnalist fəaliyyətlərinə görə həbsdədirlər.

Yanvarın 15-də xalqa vida müraciətində ABŞ prezidenti Co Bayden Amerikada çox zəngin bir azlığın güc və nüfuzunun artdığını və bunun demokratiya üçün təhlükə yaratdığını bildirib. Prezident bu vəziyyəti "təhlükəli oliqarxiya" kimi xarakterizə edib.

"Azsaylı zəngin insanların əlində gücün təhlükəli dərəcədə cəmləşməsindən narahatam", - Bayden Ağ evdən etdiyi çıxışında deyib. Onun sözlərinə görə, sərvətin bir qrup şəxsin əlində cəmləşməsi təkcə demokratiyaya deyil, həm də əsas hüquq və azadlıqlara, eləcə də hər kəsin qabağa getməsi üçün "ədalətli şans" haqqına təhlükədir.

Prezidentlik müddəti başa çatan C.Bayden yanvarın 20-də postunu tərk edəcək. Dünyanın ən varlı adamı – "Tesla" və "SpaceX"in baş icraçı direktoru İlon Mask və digər ultrazəngin şəxslərin dəstəklədiyi milyarder Donald Tramp həmin gün and içərək 47-ci ABŞ prezidenti kimi vəzifələrinin icrasına başlayacaq.

Trampın sərt sağçı siyasətinə dəstək verən İ.Mask keçən il Trampın prezidentlik kampaniyasına on milyonlarla dollar sərf edib. Maskla yanaşı, ABŞ-nin daha iki tanınmış milyarderinin – "Amazon"un qurucusu Ceff Bezos və "Facebook"un həmtəsisçisi, "Meta"nın baş direktoru Mark Zukerberqin də Trampın andiçmə mərasimində iştirak edəcəyi gözlənilir.

Bayden: Azad mətbuat zəifləyir, amerikalılar dezinformasiya axını altında əzilir

Bayden xalqa müraciətində vəzifədə olduğu ilk iki il ərzində əldə olunan nailiyyətləri qeyd edib. O, ölkəni koronavirus pandemiyasından çıxarmaq, daxili istehsalı dəstəkləmək və reseptlə verilən dərmanların qiymətlərinin məhdudlaşdırması kimi fəaliyyətləri vurğulayıb. Lakin prezident Bayden qeyd edib ki, ABŞ dəyərləri "davamlı olaraq sınaqdan keçirilir". O, "texnoloji sənaye kompleksi"nin yüksəlişi, süni intellektin gələcəyi ilə bağlı potensial təhlükələr barədə xəbərdarlıq edib: "Amerikalılar hakimiyyətdən sui-istifadəyə şərait yaradan dezinformasiya və yanlış məlumatların axını altında əzilir. Azad mətbuat zəifləyir. Redaktorlar yoxa çıxır. Sosial media fakt yoxlanışından imtina edir. Həqiqət həm hakimiyyət uğrunda, həm də mənfəət naminə yalanlarla boğulur".

ABŞ prezidentinin sözlərinə görə, bu meyllərin qarşısını almaq üçün sosial media platformaları Amerika uşaqlarını, ailələrini və demokratiyanı hakimiyyətdən sui-istifadədən qorumaq üçün məsuliyyət daşımalıdır.

Bayden çıxışında süni intellektin (AI) fürsətlərinə və risklərinə toxunub. O deyib ki, süni intellekt problemlərin həllinə və hətta xərçəngin müalicəsini tapmağa kömək edə biləcək "zəmanəmizin, bəlkə də, bütün zamanların ən əhəmiyyətli texnologiyasıdır". Lakin əlavə edib ki, süni intellekt "hüquqlarımıza, həyat tərzimizə, məxfiliyimizə, necə işlədiyimizə və ölkəmizi necə qoruduğumuza yeni təhlükələr yarada bilər".

"O, təhlükəsiz, etibarlı və bütün bəşəriyyət üçün faydalı olmalıdır", -deyən Baydenin vurğulamasına görə, "Çin deyil, azadlıq ölkəsi Amerikanın süni intellektin inkişafında dünya lideri olması indi həmişəkindən daha vacibdir".

Ermənistan hökuməti Rusiya dövlət televiziyasının daha bir proqramının ölkədə yayımını dayandırmaqla hədələyib.

AzadlıqRadiosunun erməni xidməti xəbər verir ki, bu barədə Ermənistanın yüksək texnologiyalar sənayesi naziri Mxitar Ayrapetyan jurnalistlərə deyib. "Kiselyovun proqramının yayımı da ölkəmizdə dayandırıla bilər", - nazir Ayrapetyan bildirib.

Nazirlik artıq Televiziya və Radio üzrə Milli Komissiyaya bu məsələni araşdırmağı və belə bir qadağanın tövsiyə olunmasını nəzərdən keçirməyi xahiş edib.

Yanvarın 15-də Rusiyanın Yerevandakı səfiri Sergey Kopırkin Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb. Diplomata "Rossiya-1" kanalının həftəlik xəbər proqramında yayımlanan reportajla bağlı etiraz notası təqdim olunub.

Nazirlik bəyanatında həmin reportajın "Ermənistan Respublikasının suverenliyi və ərazi bütövlüyünə qarşı süni şəkildə yaradılmış narrativlər" ehtiva etdiyini bildirib. Lakin Ermənistan XİN-in məlumatında bu narrativlərin nədən ibarət olması barədə ətraflı məlumat verilməyib.

Sözügedən proqramın aparıcısı Kremlə yaxın media rəhbərlərindən olan Dmitri Kiselyov məsələ ilə bağlı şərh verməkdən imtina edib. "Erməni qardaşlarımızı hansı konkret açıqlamanın narahat etdiyini anlamıram", - jurnalist news.ru-ya bildirib.

Həmin reportajda Ermənistanın Azərbaycanla münaqişəsi, Paşinyan hökumətinin Ermənistan-Azərbaycan nəqliyyat əlaqələri ilə bağlı mövqeyi və Avropa İttifaqına üzvlük üçün müraciət qərarı müzakirə olunub.

Ötən il başqa bir proqram bloklanıb

Rəsmi Yerevan keçən ilin martında "Rossiya-1" kanalında yayımlanan gündəlik siyasi tok-şounun retranslyasiyasını qadağan etmişdi. Bu qərar proqramın aparıcısı Vladimir Solovyovun Paşinyanı təkrarən tənqid etməsi ilə bağlı idi. Hakimiyyət orqanları Solovyovu və onun bəzi qonaqlarını dövlətə məxsus "Rossiya-1", "Birinci" və "Kultura" telekanallarının Cənubi Qafqaz ölkəsində yayımını davam etdirməsinə imkan verən 2020-ci il Rusiya-Ermənistan razılaşmasını pozmaqda günahlandırıb.

2023-cü ilin oktyabrında isə "Birinci Kanal"da yayımlanan proqramda baş nazir Nikol Paşinyanın təhqir edilməsindən sonra Rusiyanın Yerevandakı səfiri S.Kopırkin Ermənistan XİN-ə çağırılmışdı. Növbəti gün isə cavab olaraq Ermənistanın Moskvadakı müvəqqəti işlər vəkili Rusiya XİN-ə dəvət olunmuşdu. Nazirlik rəsmiləri Ermənistan hökumətinin nəzarətində olan KİV-lərin yaydığı "anti-Rusiya" təbliğatından təəssüfləndiklərini bildiriblər.

Ermənistan İctimai Televiziyası Moskvaya qarşı kəskin tənqidlər səsləndirən siyasətçiləri və ekspertləri tez-tez siyasi tok-şoularına dəvət edir və onlarla müsahibələr aparır. Paşinyan tərəfdarlarının nəzarətində olan bu televiziya kanalında həmin şəxslərin praym-taymda yayımlanan proqramlarda iştirakı Rusiya-Ermənistan münasibətlərinin son illərdə daha da gərginləşməsi fonunda adi hala çevrilib.

İsrail və HƏMAS qruplaşması (ABŞ və Avropa İttifaqı tərəfindən terrorçu qruplaşma kimi tanınır) arasında atəşkəs razılaşması əldə olunub.

Bir neçə mərhələdə həyata keçiriləcək razılaşma İsrail girovlarının təxminən min fələstinli məhbusla dəyişdirilməsini və Qəzza Zolağına təcili humanitar yardımın çatdırılmasını nəzərdə tutur.

Qətər və Misirin vasitəçiliyi ilə əldə olunan razılaşma sənədinin yanvarın 19-dan qüvvəyə minəcəyi bildirilib. Bu məlumatı Qətərin baş naziri Xalid bin Xəlifə bin Əbdüləziz Al Tani açıqlayıb. Razılaşma üç mərhələdən ibarətdir və son mərhələ Qəzza bölgəsinin yenidən qurulmasına yönələcək.

Razılaşmanın müddəaları, hələlik, dərc olunmasa da, prosesdə iştirak edən siyasətçilərin şərhlərindən çıxan nəticə odur ki, birinci mərhələdə altı həftəlik atəşkəs başlayacaq. Bu müddət ərzində İsrail qoşunları Qəzzanın mərkəzindən tədricən geri çəkiləcək.

Bu mərhələdə həmçinin HƏMAS İsrail həbsxanalarında saxlanılan fələstinlilərin buraxılması qarşılığında əksəriyyəti qadınlar, qocalar və xəstələrdən ibarət 33 israilli girovu azad edəcək.

Bəzi girovlar 2023-cü ilin noyabrında 240 fələstinli məhbusun qarşılığında azad edilib. HƏMAS hələ də 94 nəfəri girov saxlayır. İsrail tərəfi bu girovlardan yalnız 60 nəfərin sağ qaldığını güman edir.

Atəşkəs razılaşmasının birinci mərhələsində münaqişə nəticəsində evlərindən çıxmaq məcburiyyətində qalan fələstinlilər öz evlərinə qayıtmaq imkanı əldə edəcəklər. Bu mərhələdə həmçinin HƏMAS tərəfindən idarə olunan anklava humanitar yardımın daxil olması da nəzərdə tutulub. İsrailin Qəzza Zolağında apardığı hərbi əməliyyatlar nəticəsində Qəzza sakinlərinin, demək olar ki, hamısı evlərini tərk etməyə məcbur qalıb. Bölgədə ciddi humanitar böhran yaranıb.

Razılaşmanın ikinci və üçüncü mərhələsi ilə bağlı danışıqlar atəşkəs qüvvəyə mindikdən 16 gün sonra başlayacaq. Analitiklər bildirir ki, bu mərhələlər atəşkəsin davamlılığı üçün ilk ciddi sınaq ola bilər.

Razılaşmanın ikinci mərhələsi qalan girovların azad olunmasını və müharibənin sona çatdırılmasını əhatə edir ki, bu da olduqca mühüm bir addımdır.

Xatırlatma

Müharibə 2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS silahlılarının İsrailin cənubundakı yaşayış məntəqələrinə hücumu ilə başlayıb. Təxminən 1200 nəfər, əsasən, dinc sakinlər öldürülüb, 251 nəfər girov götürülərək Qəzzaya aparılıb. İsrail buna cavab olaraq Fələstin anklavında dağıdıcı müharibəyə başlayıb. HƏMAS-ın nəzarətindəki Qəzza Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, bu müharibə 46 mindən çox insanın ölümünə səbəb olub. İsrailin hərbi əməliyyatları nəticəsində Qəzza kütləvi dağıntılarla üzləşib və 2.3 milyon sakininin əksəriyyəti evlərini tərk etmək məcburiyyətində qalıb.

Ukrayna və Rusiya arasında əsirlərin mübadiləsi baş tutub.
Bu barədə Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenskinin "Telegram" hesabında paylaşım edilib.

"İnsanlarımızı evə qaytarmaq Ukraynanın üzərində daima işlədiyi bir məsələdir. Və biz bütün insanlarımızı geri qaytarmayınca dayanmayacağıq. Bu gün daha 25 nəfər vətəndaşımız Ukraynaya geri qaytarılır. Onların arasında Mariupol və Azovstal müdafiəçiləri, eləcə də Xarkov, Donetsk, Zaporojiye və Xerson bölgələrimizdən olan hərbçilər və mülki şəxslər var", - paylaşımda qeyd olunub.

Bildirilib ki, əsirlikdən qayıdan bu şəxslər ciddi yaralar və xəstəliklərdən əziyyət çəkir. Prezident vurğulayıb ki, onların hər biri zəruri tibbi yardımla təmin ediləcək.

Ukrayna dövlət başçısı paylaşımında bu mübadilənin baş tutmasında vasitəçi olan Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə təşəkkür edib.

"Ukrinform"un məlumatına görə, 2024-cü ildə Rusiyanın əsirliyindən 1358 ukraynalı hərbçi və mülki vətəndaş geri qaytarılıb.

Rusiya Müdafiə Nazirliyi də 25 rusiyalı hərbçinin geri qaytarılması ilə bağlı məlumat yayıb.

Moskvanın Ukraynaya qarşı 2022-ci il fevralın sonunda başlatdığı təcavüzkar müharibə 3 ilə yaxındır davam edir. Qərb Rusiyaya ağır sanksiyalar tətbiq edib.

Rusiyanın Yerevandakı səfiri bu gün Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinə çağrılıb. Bu barədə Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi saytında məlumat verilib.

Bildirilib ki, yanvarın 12-də Rusiya dövlət televiziyasında yayımlanan "Həftəlik Xəbərlər" proqramında Ermənistanın suverenliyi və ərazi bütövlüyünə qarşı səsləndirilmiş fikirlərlə əlaqədar rusiyalı diplomat XİN-ə dəvət olunub.

Görüşdə rusiyalı səfirə müvafiq etiraz məktubu təqdim olunub.

Bu etiraz ikitərəfli münasibətlərin o qədər də hamar getmədiyi bir vaxta təsadüf edir. Bunu yanvarın 14-də keçirdiyi mətbuat konfransında Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov da təsdiqləyib. O, Moskva və Yerevan arasında münasibətlərinin hazırda mürəkkəb olduğunu deyib.

Lavrov Ermənistan hökumətinin Avropa İttifaqına qoşulma prosesinə başlamaq üçün layihəni təsdiqləmək qərarına toxunaraq qeyd edib ki, bu, Yerevanın suveren seçimidir, lakin müsbət və mənfi tərəfləri ölçüb-biçmək lazımdır: “Ermənistanın qanuni rəhbərliyinin gözlənilən yerdə istənilən beynəlxalq təşkilata qoşulma prosesinə başlamaq qərarı suveren qərardır. Amma bütün müsbət və mənfi cəhətləri ölçüb-biçmək, istisadi sektorla məşğul olanların məsuliyyətidir”, – Sergey Lavrov qeyd edib.

Ermənistan Nazirlər Kabinetinin ötən həftə təsdiqlədiyi sözügedən sənəddə ayrıca vurğulanır ki, "Ermənistan Aİ-yə üzvlük prosesinin başladığını elan edir".

Mətbuat konfransında Ermənistanla ABŞ arasında strateji tərəfdaşlıq haqqında sənədə toxunan Rusiya xarici siyasət idarəsinin rəhbəri Yerevanın bu qərarını da suveren hesab etdiyini deyib. O bildirib ki, Moskva Ermənistana kiminlə əməkdaşlıq edəcəyini diktə etmir.
“Biz də Qərb ölkələri ilə bir sıra müqavilələrdə “strateji tərəfdaşlıq” terminologiyasından istifadə etmişik, lakin bu sazişlər heç vaxt bu və ya digər iştirakçıdan üçüncü ölkəyə qarşı hərəkət etməyi tələb etməyib”, – Lavrov bildirib.
Yanvarın 14-də ABŞ və Ermənistan strateji tərəfdaşlıq üzrə birgə komissiyanın yaradılması haqqında sənəd imzalayıblar. Bu, Ermənistan xarici işlər naziri Ararat Mirzoyanın Vaşinqtona işgüzar səfəri zamanı baş tutub.